Armando, De straat en het struikgewas (1988 – 1e druk, diverse uitgaven)
‘En niet alleen het struikgewas, ook jegens de bomen koester ik een groot wantrouwen. Heb ik altijd al gewantrouwd. Met de bomen heb ik zo het een en ander meegemaakt, daar zou ik veel over kunnen vertellen.
Ik heb overigens nooit gemerkt dat de bomen en het struikgewas, het mos en het zand, de takjes en de sprieten, ja, de bosranden, dat die er ooit bezwaar tegen hebben gemaakt, dat ik ze wantrouw.
Ik heb ze openlijk beschuldigd, ik heb in ettelijke bijeenkomsten over ‘het schuldig landschap’ gesproken, maar ze gaven geen kik.
Het landschap geeft nog steeds geen kik. Het volgt slechts de bevelen der seizoenen op. Het pronkt, het groeit en het vervalt. Het zwijgt.
Is dat niet groots? Is dat niet plechtig? Ik vind het laakbaar en loffelijk tegelijk.’
Dit boek van Armando is autobiografisch op afstand. In 64 thematisch gerangschikte hoofdstukken, onderverdeeld in fragmenten vertelt Armando over een leven voor, tijdens en na de oorlog. Vele bladzijden lang zou het iedere oorlog kunnen zijn. In het hoofdstuk ‘Met name’ doet Armando echter of hij (met tegenzin) moet onthullen dat de bezetters Duitsers waren. Wat abstract gehouden was, verengt zich hier tot het reëel historische. Het spel van het abstracte en het concrete, waar ook noties als ‘de plek’, ‘daders’, ‘de vijand’ (personen zijn anoniem; ruimten waarin ‘het schuldige landschap’, ‘de straat’ etc. hebben geen naam) in betrokken zijn, draagt bij tot de bijzondere zeggingskracht van dit boek. Dit prachtige werk is in korte laconieke zinnen geschreven, wat bijdraagt tot het schijnbaar naïeve karakter ervan.
Armando, geboren als Herman Dirk van Dodeweerd (Amsterdam, 18 september 1929) is een Nederlandse kunstschilder,beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker. Armando is zijn officiële naam; zijn geboortenaam, het pseudoniem zoals hij het noemt, bestaat voor hem niet meer. Later heeft hij zijn oorspronkelijke naam in het register van de burgerlijke stand laten vervangen door Armando, een Italiaanse versie van de naam Herman, die hij te danken heeft aan zijn Italiaanse grootmoeder. Betekenissen als ‘zich wapenend’, zoals de literaire analisten in zijn naam zien, zijn dus toevallig. Zelf ziet hij zijn werk als ‘Gesamtkunstwerk’, waarvoor zijn ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog in de omgeving vanKamp Amersfoort de basis vormen.